Islom

Islomda muallimga qanday tarif berilgan?

photo 630

Loading

Darhaqiqat, ustoz-murabbiylar – jamiyat ertangi kunining bunyodkorlaridir. El-yurtning moddiy va maʼnaviy taraqqiyoti ustozlarning mehnati va jamiyatning ularni nechogʻli qadrlashiga bevosita bogʻliq.

Dinimizda ustoz-muallimlarning oʻrni yuqori baholanadi. Qurʼoni karimda shogirdning ustozga muomalasi, odoblari qay tarzda boʻlmogʻi goʻzal tarzda bayon qilingan. Alloh taolo Kalomi sharifida bu ummat ustozga qanday muomala qilish kerakligi haqida Muso alayhissalom tilidan bunday deydi:

وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِفَتَاهُ لَا أَبْرَحُ حَتَّى أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُبًا

“Muso oʻz sherigiga (shogirdi Yuvshaʼ ibn Nunga): “To ikki dengiz qoʻshiladigan yerga yetmaguncha yoki uzoq muddat kezmaguncha uni axtarishdan toʻxtamayman”, degan paytini eslang”.

Ayrim ulamolar ushbu oyatdagi { حُقُبًا huquban} soʻzini “bir zamon”, yaʼni 80 yil, deb tafsir qilgan. Oyat zamirida ishora qilingan eng muhim va alohida eʼtiborga molik maʼno shulki, ilm talabidagi inson oʻzi taʼlim olishni istagan olim kishini unga hurmat yuzasidan bir umr izlashga tayyor boʻlishi kerakligidir.

Shuningdek, Alloh taolo ustozga qanday muomala qilish lozimligini Muso alayhissalom tilidan quyidagicha bayon qiladi:

قَالَ لَهُ مُوسَى هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلَى أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا

Muso unga: “Sizga bildirilgan bilimdan menga ham toʻgʻri yoʻlni taʼlim berishingiz uchun sizga ergashsam maylimi?”, – dedi.

Muso alayhissalom oʻziga berilgan paygʻambarlikka, alohida shariat ilmi sohibi, alohida darajaga ega boʻlishiga qaramasdan ilmi laduniy ato etilgan Hizr alayhissalomga tavozeʼ ila aytgan soʻzlariga, ustozga qilayotgan muomalasiga eʼtibor qiling. Biz ham ustozlarga ana shunday tavozeʼ bilan muomalada boʻlishimiz, ularni qadrlashimiz lozim.

Paygʻambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan ustozlar darajasi haqida quyidagicha marhamat qilganlar: “Yerdagi va osmondagi barcha narsalar, hatto dengizdagi baliqlar ham insonlarga yaxshilikni oʻrgatuvchi muallim haqqiga istigʻfor aytadi”. Haqqiga yerdagi jonzotlar va osmonlardagi farishtalar magʻfirat soʻrab turgan kishining darajasidan ziyoda martaba bormi?!

Shuningdek, xalqimizda “Ustoz – otangdek ulugʻ” degan naql bor. Zero, farzandning komil inson boʻlib voyaga yetishida ota-onasining tarbiyasi nechogʻlik ahamiyatli boʻlsa, unga taʼlim berib, hayotda oʻz oʻrnini topishida muhtaram ustozlarning oʻrni ham shunchalik beqiyosdir. Ustozlar ota-onalarimiz kabi bizning oʻsib kamolga yetmogʻimiz uchun butun umrini, bor bilim va tafakkurini baxshida etgan zotlardir.

Shu sababli bizda farzandni ustozga shogirdlikka berish chogʻida “Eti sizniki, suyagi bizniki”, – deb aytilgan.

Sheʼriyat mulkining sultoni Alisher Navoiy ustozning maqomi va martabasi haqida bunday deydi:
Agar shogird shayxulislom, agar qozidur,
Agar ustoz andin rozidur, Tangri rozidur!

Demak, kishi inson egallashi mumkin boʻlgan daraja va mansablarning eng oliysiga yetsa ham, agar ustoz undan rozi boʻlmasa, Alloh ham rozi boʻlmas ekan. Ustozni norizo qilib, uning nazaridan qolgan shogird hayotda oʻz oʻrnini topishi juda mushkuldir.

Rivoyatlarda keltirilishicha, bir kuni xalifa Maʼmun oʻgʻlini bir ustozga shogirdlikka beribdi. Xalifa farzandining qanday oʻqiyotganidan xabar olgani borsa, taxt vorisi, kuni kelib butun mamlakatini boshqaradigan shahzoda tahorat olayotgan ustozining oyogʻiga suv quyib turganini koʻribdi. Bundan jahli chiqib ustozga: “Ey Ustoz! Biz oʻgʻlimizni sizga shuning uchun beribmidik!? Bundan soʻng oʻgʻlimizga aytingizki, siz tahorat qilayotganingizda bir qoʻli suv quyib, ikkinchi qoʻli bilan oyogʻingizni yuvsin!”, – degan ekan.

Darhaqiqat, bizning urf-odatlarimizga koʻra, odatda farzandni ustozga nafaqat ilm olish, balki shu bilan birga odob oʻrganish uchun ham berilgan va shu tariqa ustoz-murabbiy mavqeʼi ulugʻ darajaga koʻtarilgan.

Shunday ekan, ustoz va murabbiylarni doim hurmatu ehtiromda tutish, koʻrganda salom berib, hol soʻrash, xizmati boʻlsa bajarib, duolarini olish va haqlariga duo qilish, huzurida beodoblik qilib qoʻyishdan saqlanish barchamizning insoniylik burchimizdir.

Mamlakatimizda ham har yili 1-oktabr sanasi “Oʻqituvchi va murabbiylar kuni” sifatida umumxalq bayram tarzida oʻtishi aziz va mehri daryo ustoz va murabbiylarimizga xalqimizning azaliy hurmat-ehtiromining yaqqol namunasidir. Yaratgandan barcha ustozu muallimlarimizga ilm-maʼrifat yoyish va ziyo taratish yoʻlida olib borayotgan ishlarida muvaffaqiyatlar tilaymiz.

Muallif: Nodir Qobilov.
Manba: Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi.

Muhokama qilish (0 ta sharh)

Javob berish


  • Telegram
    photo
    18.03.2024

    Buxoroda maktab o‘quvchilarini olib ketayotgan avtobus va yuk mashinasi o‘rtasida sodir bo‘lgan avariya oqibatida o‘quvchi halok bo‘ldi (video)

    photo
    29.02.2024

    Buxorodagi san’at maktabida usta pianinoni keti bilan chalgani rostmi yoxud feyk-xabar ortida nima turibdi?

    photo
    27.02.2024

    Buxorolik tadbirkorning o‘z joniga qasd qilgani rostmi yoxud yolg‘on xabar ortida shaxsiy manfaat turibdimi?

    photo
    26.02.2024

    Buxoroda aeroport orqali qadimiy tangalarni Dog‘istonga olib ketishmoqchi bo‘lishdi

    photo
    23.02.2024

    Har bir murojaat e’tiborda — Davlat kadastrlari palatasi Buxoro viloyati boshqarmasi

    photo
    09.02.2024

    Ipoteka krediti asosida olingan uy-joyni kreditni to’lamasdan boshqa shaxsga sotish mumkinmi?

    photo
    31.01.2024

    Huquqshunos sharhi: talabalar ham oliygohdan “suyunchi puli” olishga haqli

    picture
    25.01.2024

    Murodjon Umarov O‘zbekiston mahallalari uyushmasi Buxoro viloyati boshqarmasi boshlig‘i etib tayinlandi

    picture
    23.01.2024

    Jinoyat ishlari bo‘yicha Qorako‘l tumani sudi raisi Boborahim Achilovga hayfsan berildi

    picture
    19.01.2024

    “Yordam beringlar, otam onamni o‘ldiryapti!” — 20 yillik turmushdan so‘ng qorako‘llik erkak o‘z xotinini bolalari ko‘z o‘ngida o‘ldirdi

    picture
    18.01.2024

    G‘ijduvonlik “uddaburon” tanishining xonadonidan tamaki kontrabandasi uchun foydalanmoqchi bo‘ldi

    picture 1
    17.01.2024

    Markaziy bankning Buxorodagi rahbari Erkin Mansurovning 20 mln dollarlik jinoyat ishidagi aybi isbotlanmadi

    picture
    17.01.2024

    Buxoroda bojxona orqali jangovor o‘qlarni olib o‘tishga urinish bo‘ldi

    Buxoroisharif.uz

    Eng ko‘p o‘qilgan maqolalar

    Яндекс.Метрика

    Tahririyat manzili: 200400, O‘zbekiston Respublikasi, Buxoro viloyati, Buxoro tumani, Nodirabegim ko‘chasi, 23-uy. Bosh muharrir: Nazarov S. L. Muassis: “Buxoroisharif UZ Axborot xizmati” xususiy korxonasi. Ariza, taklif va shikoyatlaringizni info@buxoroisharif.uz ga yoʻllang. Joylashtirilgan maʼlumotlardan toʻliq yoki qisman foydalanish, tarqatish, chop etish faqat manba ko‘rsatilgan hollarda ruxsat beriladi.

    © 2023. Ushbu sayt OAV sifatida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi AOKA dan 1394 raqami bilan 2021-yilda ro‘yxatdan o‘tgan.